Eerder schreven we over duurzaam bouwen. Dit keer gaan we verder in op biobased bouwen. De twee zijn verwant aan elkaar en toch ook duidelijk verschillend. Waar duurzaam bouwen over het verantwoord omgaan met grondstoffen en milieubelasting gaat, gaat het bij biobased bouwen over het gebruik van materialen die natuurlijk en hernieuwbaar zijn.
Wereldwijd is de bouwsector verantwoordelijk voor maar liefst 40% (in 2019) van de totale CO2-uitstoot.
Tijdens de klimaattop in Glasgow pleitte de Nederlandse bouwdelegatie ervoor om biobased bouwen de norm te maken. “We bouwen ons op een schone manier uit de crisis” zei Sven Jense van de Climate Cleanup. Jeroen Loots van ASN Bank vervolgde “Nederland kan koploper worden in biobased bouwen”. De ASN Bank en Climate Cleanup overhandigden tijdens de COP26 in Glasgow namens tientallen Nederlandse bouwbedrijven de meetmethode Construction Stored Carbon aan de Nederlandse klimaatgezant prins Jaime de Bourbon de Parme.
Maar wat is biosbased bouwen eigenlijk? En wat zijn de voor- en nadelen ervan?
Wat is biobased bouwen?
Biobased zegt iets over de oorsprong van een materiaal. Het is een manier van bouwen die op de natuur gebaseerd is. Onder deze manier van bouwen verstaan we dat gebouwd wordt met materialen die gegroeid zijn. Dit zijn bijvoorbeeld materialen als hout, riet, bamboe, stro, hooi, sedum en natuurlijke vezels. Ook materialen die uit natuurlijke en hernieuwbare grondstoffen kunnen worden vervaardigd en vervangers zijn van traditionele bouwmaterialen bijvoorbeeld; plantaardig plastic, rubber en natuurlijke verf.
Het komt er dus op neer dat we de gebruikte materialen op natuurlijke wijze en op korte termijn kunnen terug laten groeien (over het algemeen binnen een termijn van 10 jaar). Steen, aardolie of zand doen er duizenden jaren over om te vormen en zijn, door de lange ontwikkelingstijd, niet hernieuwbaar en dus niet biobased. In Nederland zijn leem en klei hierop uitzonderingen.
Er wordt ook weleens gesproken van biomimicry. Dat doen we als we het hebben over een vormentaal en techniek die gebaseerd is op de natuur.
Waarom bouwen met natuurlijke materialen?
Er zijn verschillende redenen om te bouwen met natuurlijke materialen. De voornaamste is verduurzaming van de Nederlandse bouwsector waar biobased bouwen een grote rol bij speelt. Door de nieuwe Europese duurzaamheidnorm (de EN15804+A2) is meer focus gelegd op de opslag van CO2 in biobased bouwproducten.
Een tweede reden is dat bouwen op deze manier in combinatie met duurzaam bouwen voor een veel lagere milieubelasting van een bouwproject zorgt. Zowel tijdens als in de toekomst van het bouwwerk. Een lage milieubelasting zorgt ervoor dat de natuur zich beter kan herstellen en we een gezonder leefmilieu creëren.
Voordelen van biobased bouwen
Bouwen met natuurlijke materialen brengt verschillende voordelen. Hieronder lichten we er een aantal uit:
* Onverwerkte natuurlijke bouwmaterialen
De natuurlijke bouwmaterialen die gebruikt worden voor biobased bouwen kunnen bijna onbehandeld worden gebruikt. Denk hierbij aan houten planken, wollen isolatie of bamboe. Ook kunnen ze worden verwerkt tot andere producten bijvoorbeeld kurk en karton. Dat is een groot voordeel van biobased bouwen.
* Meer artificiële producten
Een ander voordeel is dat er meer artificiële producten kunnen worden gemaakt die gebaseerd zijn op natuurlijk gegroeide materialen. Bioplastics is daar een voorbeeld van (gemaakt van rest oliën zoals frituurolie) maar ook biobased verf en biofaam. Het toepassen van deze biobased materialen in artificiële en chemische producten wordt steeds gebruikelijker.
* Opslaan van CO2
Misschien wel het grootste voordeel is dat deze biobased bouwmaterialen CO2 opslaan. Bomen en planten nemen grote hoeveelheden CO2 op uit de atmosfeer tijdens hun groei. Deze hoeveelheden blijven ze vasthouden totdat ze worden verbrand of aangetast. De CO2 slaan ze langdurig op (zo’n 100 jaar) en dat maakt het bouwen met natuurlijke materialen zeer gunstig voor de uiteindelijk berekende milieubelasting van een gebouw.
* Creëren van oneindige bronnen van materialen
Nog een voordeel is dat biobased materialen gemaakt zijn van hernieuwbare grondstoffen en vaak met een relatief korte cycli waardoor we oneindige bronnen van materialen creëren. Het gebruik van reststromen zoals hennep, vlas, stro, materialen die toch al aanwezig zijn, hoeven er geen nieuwe materialen te groeien.
De nadelen van biobased bouwen
Uiteraard kent het biobased bouwen ook nadelen zoals; de impact op landgebruik en de lokale productie omstandigheden. Daarnaast hangt de duurzaamheid van een biobased materiaal sterk af van het soort product dat je wilt maken. Voor bepaalde producten kan het makkelijker zijn om biobased grondstoffen toe te passen als vervanging voor fossiele grondstoffen.
Ook zijn er biobased grondstoffen die een grote milieu-impact hebben, zoals wol. Wol is een biobased grondstof maar ook afkomstig van vee. Voor wol zijn schapen nodig en die hebben voedsel, water en land nodig. Hierdoor komen er grote hoeveelheden broeikasgassen vrij en wordt de bodem- en waterkwaliteit bedreigd.
Is bouwen met natuurlijke materialen toekomstbestendig?
Met de toenemende circulaire en duurzaamheidseisen vanuit de overheid kunnen we niet langer om biobased bouwen heen. Biobased bouwen, met hout en andere natuurlijke materialen, is de manier om minder CO2 uit te stoten en het ook nog eens uit de lucht te halen. Het is een praktische en concrete oplossing in de transitie naar een fossielvrije, schone bouwsector en economie.